Resim: Algoritmik Şiir Geleneği Manifestosu / Manifesto of the Algorithmic Poetry Tradition
Algoritmik Şiir Geleneği Bildirgesi / Manifesto of the Algorithmic Poetry Tradition
Sürece İlişkin Değiniler:
Hızla gelişen ve insanlığın sosyal, psikolojik hatta genetik kodlarına kadar yayılan hatta neredeyse tam olarak yerleşen teknosfer ortamında insanlık bilgiyi, sanatı, zevki çok hızla tüketmekte ve yenilerini talep etmektedir. Bu hızlı süreç, uygarlığa yönelik kültürel ve sanatsal eserlerdeki ilgi ve keyif süresini, maruz kalma yönünde kısaltmıştır. Artık özellikle alfa ve z kuşağından itibaren diğer kuşaklara da yansıyan bu tüketme ve ‘hemen tüketme’ süreci “tüketim toplumu” yaftasından taşmış, bir tümör gibi mavi gezegenimizi fiziksel, sosyal ve kültürel olarak sarmaya başlamıştır. Bu bağlamda, dildeki, edebiyattaki, sanattaki, fünûn-u nefîse, daha sonra sanayi-i nefiseye evrilmiş, sanayi-i nefise, sanayi dönemindeki kabından çıkıp, fordist toplumun ‘sanat bükücü’ sıfatıyla gıda ve tüm tüketim mallarında olduğu gibi, kültürel dokudaki güzelliği de bahsi edilen tüketici toplum, plazma ekran üzerinde ‘bakarak erkan kaydıran’ sıfatıyla saniyeler içinde sömürmüştür. Bu sömürü kültürü içinde tüketilen güzellikler, katlanma sürelerindeki kısalmayı beraberinde getirmiştir. Bütün bunlar da bir taraftan sanatın günümüz toplumundaki karşılığının evrilmesine hatta çarpılmasına, bir taraftan da üretilen eserlerin kısalmasına neden olmuştur.
Bu sosyal doku içinde üretilen edebiyat eserleri de uzun uzun, cilt cilt romanlar ve öyküler yerine, önceleri 150 sayfayı aşmayan boyutlara, romanlar öykülere, öyküler bloklara, bloklar twitlere kadar kısalma sürecini yaşamıştır. Hatta, sosyal medya bile; bakılan, okunan izlenen facebook’tan sadece bakılan instagrama, instagram ise, çok kısa bakılan asıl olarak seyredilen tiktok ‘stroy’lerine evrilmiştir. Bu şartlarda, eser üreten şairler de, bahsi edilen toplum kesitinde yer bulmak, hatta belki zorla yer açmak için, ortaya koydukları şiirleri kısaltma ve hızlandırma gereksinimi duymuşlardır.
Algoritmik şiir geleneği, bu şartlara tepki göstermek, bir açıdan da son çırpınış mahiyetinde çözüm üretmek amacıyla doğmuştur. Algoritmik şiir geleneği, en üstel anlamda, ‘ölçülü ölçüsüzlük’ mottosuyla edebiyat alanında nesir türünde eser vermekte olan müelliflerin zihinsel bir toplanma mecrası olmaktadır. Karadeniz Şairler ve Yazarlar Derneği | KAŞYAD / Blacksea Poet and Author Association çatısı altında Karadeniz’den tüm dünyaya bu türde eser veren şairleri bu türde de eser üretmeye davet ediyoruz.
- Algoritmik Şiir Akımının Çıkış Nedenleri
Algoritmik şiir, gelişen teknolojik ilerlemeler sonucunda, sanat ve edebiyata ilişkin eserlerin gittikçe azalması, sanat ve edebiyata değin çoğu çalışmaların günümüzde yapay zekaya kurban gitmesi karşısında, edebiyatın bir alt sanat dalı olan şiir ile sürece direnme ve karşı koyuş akımıdır.
- Algoritmik Şiir Akımının İlkeleri
Algoritmik şiir, teorik, ölçü, yöntem, usul ve kapsam bakımından belli başlı ilkelere sahiptir.
- Algoritmik Şiirin Teorik İlkeleri:
- Algoritmik şiir, teorisini, teknolojinin çalışma sisteminden ve teknosfer kuşağının literatüre bakışına ve mekanik yapıların işleyişindeki gibi realist ve nesnel yazım ve okuma akışkanlığına dayanır.
- Algoritmik şiir, kökeni 2020 yılından itibaren Dr. Ahmet FİDAN tarafından yazılmaya başlanmış deneme algoritmik şiirlere dayanır.
- Algoritmik şiir sanata, ne”sanat sanat içindir” ne “sanat toplum içindir” mantığıyla yaklaşır. Algoritmik şiire göre sanat tanrıdan taşan güzelliğin insanlara dağıtılması için sözcükler kullanılarak yapılan bir aracılık yöntemidir.
- Algoritmik şiir, topluma ve sosyal olaylara doğrudan müdahil olur, temelde eleştirel tarzda sanatı uygularken, şiir kendi dizelerinde kendisini (aynı şiir içinde bir dize diğer kıta ve/veya dizeleri) dahi eleştirmeyi olağan görerek, kendi metamorfozunu kendi yaratarak gerektiğinde alegorik şekilde sunabilir.
- Algoritmik şiirde, kakafonik tarzlara hiciv / mizah aralığından girerek zıtlıkların alegorik uyumunu ortaya koyabilir.
- Algoritmik Şiirin Ölçüye Yönelik İlkeleri:
- Algoritmik şiirde ölçü, ölçülü ölçüsüzlüktür.
- Algoritmik şiir, temel bir ölçü yapısını öngörmez. Algoritmik şiir anlayışına göre, ölçü, günümüz toplumuna hitap etmemektedir. Şiirde ölçü, salt hecelere sıkıştırılacak nitelik taşıyamaz. Ölçü olsa bile, bu yatay dizelerin değil kıtaların, tüm bir şiirin tümel bakımdan çaprazlama ve dikey sözdizimlerini de hesap eder.
- Algoritmik şiir, şairin ölçüyle şiiri ve onun anlamını öldürmesine şiirin ahengini bozmasına sıcak bakmaz, algoritmik yazılan şiirler zaten kendi içinde birçok yöntemle kendi kendini ölçer, gerektiğinde hesaplaşır.
- Algoritmik şiir, yer yer hece kullandığı gibi, yer yer eski dilden gelen sesli ve sessiz harflere dayanan aruza fonetik yaklaşımıyla cevap verebilir.
- Algoritmik şiir, şiire ölçüden ziyade yapı olarak bakar ne tek düze beyit gibi ne de müselles, murabba, muhammes gibi ardışık yapılara yönelmez, bu tür kıta ölçüsü, şirin akışına göre değişiklik taşıyabilir. Algoritmik şiirde bir dize bir kıta da olabilir ancak bu sadece ilk kıta için olur ve devam eden kıtalar ardışık olarak artabilir.
- Algoritmik Şiirin Yönteme Yönelik İlkeleri:
- Algoritmik şiirin yöntemi hem tümden gelim hem tümevarım yöntemini birlikte kullanır. Bu yapıya, temaya göre değişebilmektedir.
- Şiirde yöntem / yöntembilim, algoritmik şiirde temel olmasa da tercih edilen bir ögedir.
- Algoritmik Şiirin Usule Yönelik İlkeleri:
- Algoritmik şiirde usul, sözün sese üstünlüğünü veya biçimin içeriğe üstünlüğünü ortaya koymaz, usul esas kadar önemlidir.
Bu bildirge, aşağıda isimleri yazılı kişiler tarafından imza altına alınmıştır.
Bildirgemizi imzalayan ve bu türde eser üreten şairlerimiz gittikçe artmaktadır. Bir-iki yıl içinde bu türde bir antoloji hazırlayarak tüm dünya insanlığına armağan etmek bizim için kıvançtır.
Algoritmik şiir geleneği, tüm Bilim, Kültür ve Yazın İnsanlarına duyuruyoruz.