Askeri müdahale kavramı askeri darbe ve ihtilal kavramlarının yanında en makul ve masum kavramdır. Çünkü askeri darbeleri de, ihtilalleri de askeri müdahale bağlamında ele alabiliriz. Önceki yazılarımdan birinde bu konuda birkaç tanımlama yapmış olsak ta bu konuda minik bir tekrar yapmak gerekecektir.
Askeri darbeler, bir devletin askeri gücünün zor kullanarak veya silah kullanarak veya güç ima veya ihtar ederek zorla yönetime el koymasıdır. İhtilaller ise, tabanını tam olarak haktan alan fakat toplumun çoğu katmanları tarafından destek gören ordu tarafından da desteklenen yönetimin zorla değiştirildiği halk hareketleridir.
Askeri müdahale ise her iki kavramın bir ölçüde kibarca veya nazikçe değerlendirilmesidir. Askeri müdahale kavramını askeri darbe kavramı tanımından yola çıkarak açıklayacak olursak, “bir devletin yönetiminin askeri gücün zor kullanımı, veya bizzat silah kullanımı, veya silah gücünün kullanımının iması veya ihtarı suretiyle, toplumun önemli bir kısmının örtülü veya açıktan desteğiyle, değiştirilmesi, el konulması yönlendirilmesidir” diyebiliriz.
Askeri darbeler insanlık tarihi boyunca şiddetin kullanımı bakımından zaman zaman toplumlarda çok derin etkiler bırakmıştır. Türk toplumunda da askeri müdahaleleri sınıflandırabiliriz. Bu sınıflandırma zaten siyaset bilimi, kamu yönetimi veya yakın tarih kitaplarında bol miktarda yapılmıştır. Bunların tekrarını yapacak değiliz. Ancak her üç veya dört müdahaleyi bir cümlede dile getirebiliriz.
1960, 1970, 1980 yaklaşık on yıllık periyotlarda askeri darbeler olmuştur. 1960 darbesi biraz daha geniş kitlelere dayansa da bir ihtilal olarak hiçbir şekilde değerlendirilemez, buna karşılık 1970 teki müdahaleye muhtıra olarak ad verirken, 1980 dekine tam olarak askeri darbe adlandırması yapabiliriz. Buna karşılık 28 Şubat 2007 deki kıvrıma askeri balans ayarı tanımlaması yaparken bir başka tanımlama olarak ta postmodern dendiği görülmüştür. Devamla, 2007 sonlarında gerçekleşen e muhtıra kavramı da Türkiye’de başlığımızdaki müdahale modernleşmesi sürecinin son halkasıdır. Zira son halkada hükümete e muhtıra verilmiştir. Ve görüldüğü gibi askeri müdahalelerin sertlik derecesi giderek düşmüştür. Buradaki AB Sürecinin etkisi temel etkidir.
Yakın tarih ayrıntılarını yarın ele alabiliriz.
Mutlu yarınlar temennisiyle.
Not:
Bu sitede yayınlanmakta olan yazılar https://www.yazarport.com, https://www.gunesgazetesi.net https://www.bilgiagi.net https://www.bilgievreni.com, https://www.siyasalforum.net https://www.gercekgazete.web.tr ile, Gerçek Gazete, Halkın Sesi, Güney Marmara Yaşam ve Fatsa Güneş gazetelerinde yayınlanmaktadır. Yazarın izni olmaksızın başka hiçbir yayın organında kaynak veya dipnot göstermeksizin kısmen veya tamamen alınamaz, çoğaltılamaz.